ისა კოძოევი ზვიად გამსახურდიას იუბილესთვის

ინგუში მწერალი,ყოფილი პოლიტპატიმარი,ინგუშთა განმანთავისუფლებელი  მოძრაობის ლიდერი ისა კოძოევი.  http://www.caucasus.org.ge/       ინგუში მწერლის ისა კოძოევის წერილი ცხოვრება კარდინალურად შეიცვალა და თითქმის ვეღარ ვიგებ რა ხდება. მე ვარ ადამიანი წარსულიდან. წარსული, რა თქმა უნდა, ჩვენთვის,  ტოტალიტარული რეჟიმის წინააღმდეგ ამბოხებული ადამიანების მიმართ, მკაცრი იყო. ამ ბრძოლას მხოლოდ რომანტიკოს-პასიონარები თუ წამოიწყებდნენ და გაუძლებდნენ. ეს სიტყვები დღევანდელი საზოგადო მოღვაწეების მიერ დაცინვითაც კი გამოიყენება. მაგრამ მაშინ ჩვენ სიცილისთვის არ გვეცალა. დიახ, ჩვენ ვიყავით რომანტიკოს-პასიონარები და ზვიად გამსახურდია ერთ-ერთი ჩვენთაგანი იყო. ჩვენ გვამოძრავებდა წმინდა სული, პრაგმატულობის გარეშე. და სული იყო ძლიერი. მან დაამხო კომუნისტების ტოტალიტარული რეჟიმი. მე გადავწყვიტე ზვიადის დაბადების დღეს გამომეთქვა ჩემი მოსაზრება და ვფიქრობ, რომ ქართველები მე გამიგებენ. “დროთა განმავლობაში შეიცვალა განგება კაცთა მოდგმის მიმართ და ადამიანის ევოლუციისათვის, ჭეშმარიტებისა და სიკეთის მცნების გარდა, საჭირო გახდა თავისუფლების შემეცნება და გათავისება”. (ყველა ციტატა აქაც და შემდგომ მოყვანილია ზ. გამსახურდიას სტატიიდან “კაცობრიობა დილემის წინაშე” 1993 წ. ) ჩვენმა ეპოქამ ჩაიარა როგორც ბედნიერმა სიზმარმა, როგორც პოეტის ბობოქარმა შთაგონებამ, როგორც ახლის დაბადების დღესასწაულმა. შესაძლოა, კავკასიელების ახალმა თაობამ ვერ გაგვიგოს იმ წლების ტირანიის წინააღმდეგ მებრძოლებს, მაგრამ ჩვენს დროს ყველაფერი სხვაგვარად იყო. ჩვენს გასასრესად გამზადებული იყო ორი ბეტონის ფილა. ერთი – კომუნისტების ტოტალიტარული რეჟიმი, ხოლო მეორე - რუსული შოვინიზმი. გამუდმებული შიში იყო იმისა, რომ ეს ფილები ჩამოვარდებოდა და ხალხს ქვეშ მოიყოლებდა. საზოგადოებას ამოძრავებდა შიში. ყველაზე მდაბიო, ცხოველური შიში - ღამე თბილი საწოლიდან წამოგდების, დაუნდობლად ცემის, წამების, ფეხის ქუსლებზე ჯოხით ცემის, მამაკაცებისათვის გენეტალიებზე გირების დაკიდების, ქალების გაუპატიურების, ბოთლებზე დასმის, ფრჩხილების ქვეშ ნემსების გაყრის, თითების დამტვრევის, დღეების განმავლობაში თვალებში კაშკაშა შუქის მინათების . . . შედეგად – “მოაწერეთ ხელი, რომ თქვენ გეგმავდით საბჭოთა ხელისუფლების დამხობას” – დახვრეტა და კირის ორმო. სსრკ-ს არცერთი “მოქალაქე” არ იყო დაზღვეული მსგავსი შემთხვევისაგან. ეს იყო საზოგადოებაში გამეფებული შიში, რომელიც ყველგან აღწევდა. ადამიანებმა, თითქმის ყველამ, ისწავლა ტყუილი. სიცრუე ითვლებოდა საბჭოთა ადამიანის ღირსებად და სიამაყედ. ის ვინც მოხერხებულად ცრუობდა იმედი ჰქონდა, რომ არ მოხვდებოდა სუკ-ის თვალთახედვის არეში. საზოგადოებაში არსებობდა სრული უნდობლობა. მე ვახსენე ორი ფილა. პირველი ეკიდა მთელი საბჭოთა კავშირის თავზე, როგორც “დამოკლეს მახვილი”. მეორე – “ნაცმენებზე”, როგორც მაშინ მოიხსენიებდნენ არარუს მოსახლეობას. აი, ასეთი ქვეყნიდან ვიყავით ჩვენ, მაშინდელი დისიდენტები, რომელთა რიცხვს ეკუთვნოდა სუვერენული საქართველოს მომავალი პრეზიდენტი ზვიად გამსახურდია – დიდი განმათავისუფლებელი! მე ვიცი, ძალიან ბევრს საქართველოში მოეწონება საქართველოს დამოუკიდებლობის მოპოვებაში ზვიად გამსახურდიას ღვაწლის ჩემეული შეფასება, რაც შემდგარი ისტორიული ფაქტია. საქართველოს აღორძინების საქმეში, ზვიადის მიერ გაღებული სისხლი წარუშლელ ფურცლად დარჩება ისტორიაში. არავის არ ხელეწიფება ზვიად-განმანთავისუფლებელის გადაგდება მისი დიდებული კვარცხლბეკიდან. ქართველებო, მას უნდა დაუდგათ ქვის ქანდაკება. რა თქმა უნდა, მას ეს არ სჭირდება, მაგრამ ეს უნდა გაკეთდეს საქართველოს მომავალი თაობისთვის. ზვიადი არ იყო ერთადერთი, ვინც იბრძოდა საქართველოს განთავისუფლებისათვის. ჭეშმარიტად არა. ისინი ბევრნი იყვნენ, მაგრამ იგი იყო ყველაზე თვალსაჩინო მათ შორის. დიახ, ეს იყო ჩვენი რომანტიკული ეპოქა – მოკლე, ბედნიერი გაელვება, რომელიც ღმერთმა გვაჩუქა ჩვენი სუფთა გულებისა და მძიმე შრომისათვის. მივმართავ ჩემს ზუგდიდელ მეგობრებს: “თუ თქვენ ცოცხლები ხართ, მეც მომიხსენეთ, თქვენი სულიერი ძმა და თანამესაკნე მორდოვიის დაწყევლილი ბანაკებიდან. მე თქვენ მახსოვხართ ყოველ წამს, ხოლო როცა ვიძინებ, მე კვლავ თქვენთან ვარ. ღმერთს გეფიცებით, ეს იყო ჩემი ყველაზე ბედნიერი ხანა – მე თქვენთან ერთად შევიგრძენი ჭეშმარიტი ბედნიერება. სხვა როგორც ჩანს, არც არსებობს დედამიწაზე. ადამიანები ისე არიან მოწყობილნი, რომ ბედნიერებას იქ ეძებენ, სადაც ის არ არის და ვერც იქნება”. არ გამართლდა ოდესღაც სსრკ-ში დამკვიდრებული გამონათქვამი: “ბეტონის კედელს შუბლით ვერ გაანგრევ” - შეუპოვარმა მებრძოლებმა შეძლეს და შუბლით გაანგრიეს ბეტონის კედელი. გაჩნდა ნაპრალი თავისუფლებისაკენ და ამ ნაპრალს მიაწყდა ყველა. 70 წელი ტყვეობაში და უცებ – თავისუფლება! დათვრა, თავისუფლებას შეუჩვეველი ხალხი და ბევრმა უბედურება დაატრიალა. სხვაგვარად ვერც იქნებოდა, მაგრამ წარსულს ვერ დავუბრუნდებით და არც უნდა დავუბრუნდეთ. “ ...… და ჩვენ, კაცობრიობა შექმნილი ვართ აბსოლუტურად გონიერი, კეთილი, უნივერსალური ძალის მიერ <…> . . . ჩვენ გვაქვს დიადი დანიშნულება, ამაღლებული მიზნები, ჩვენ უნდა ვიცხოვროთ იდეის გულისათვის და არა მიწიერი კეთილდღეობისათვის, ჩვენ მსხვერპლი უნდა გავიღოთ”. ასე აღწერს ზვიადი იმ ძალის არსსა და მნიშვნელობას, რომელიც შთაგვაგონებდა შუბლით შევსკდომოდით ბეტონის კედელს. “მსხვერპლად შეწირვა” – არის ის გრძნობა, რომელიც ამოძრავებდა იმ ეპოქის სულიერ თანამოძმეებს და ამიტომაც მათი ქმედება ზოგჯერ გონიერებისა და უგუნურობის ზღვარზე გადიოდა. შესაძლოა, კავკასიელების ახალმა თაობამ ეს ვერც აცნობიერებს. ზვიადი იყო ღრმად განათლებული და მოაზროვნე ადამიანი. იმ საზოგადოებაში, რომელშიც აღიზარდა: “ერთის მხრივ – სამოქალაქო თავგანწირვა, სინდისის კარნახით მოქმედება, სულიერი ფასეულობების წამოწევა, ხოლო მეორეს მხრივ – ფილისტერული, თვითკმაყოფილი ფსევდოპრაგმატიზმი, გულგრილობა ყოველგვარი უმსგავსობის მიმართ, სისტემატურად სინდისის საკუთარ სულში ჩახშობა, რომელიც სრულდება ამა თუ იმ საზოგადოებრივი სისტემისა თუ ცალკეული ადამიანის მიერ . . .… დისიდენტებმა აირჩიეს დილემის პირველი მხარე, მაგრამ არა ერთნაირი წარმატებითა და მედგრობით. ალბათ, ასე ხდებოდა იმის გამო, რომ მათ შორისაც არიან ადამიანები, რომელთაგან ყველას არ აღმოაჩნდა ერთნაირი შორსმჭვრეტელობა და სიმამაცე, ჭეშმარიტებისაკენ სავალ გზაზე მსხვერპლის გასაღებად”. 1989 წელი. თბილისი. საბჭოთა ჯარისკაცები თავს ესხმინ მშვიდობიან დემონსტრაციას. ხალხს ორლესულ ნიჩბებს ურტყამენ თავში. იყენებენ საშიშ-მომწამვლელ გაზს. ქუჩები სავსეა გვამებით, ხოლო საავადმყოფოები - მოწამლული ხალხით. ქართველმა ხალხმა ნათლად დაინახა, რომ სხვა გზა არ იყო, გარდა თავისუფლების მოპოვებისა. ორი ეროვნული გმირი, ორი ლიდერი – მერაბ კოსტავა და ზვიად გამსახურდია. მათ ხალხი დარაზმეს იმისთვის, რომ კეთილშობილი ქართველი ერისთვის სამუდამოდ მოეშორებინათ სხვა ქვეყნის უღელი. ეს მხოლოდ გმირებს შეეძლოთ. ეს იყო სახიფათო ნაბიჯი. ქართველი “სეპარატისტების” ქმედებით აღშფოთებულმა მიხეილ გორბაჩოვმა სატალეფონო საუბარში ზვიად გამსახურდიას განუცხადა, რომ საქართველო დამოუკიდებლობას მიიღებდა აფხაზეთისა და შიდა ქართლის ტერიტორიების გარეშე. როგორც ჩანს, კრემლი იმ პერიოდში საქართველოს სხვა რეგიონებზე სერიოზულად არ ფიქრობდა. თუმცა, შემდგომ გადაწყვიტა უძველესი სახელმწიფო დაენაწევრებინა პატარა “სათავადოებად”: აფხაზეთი, სამხრეთ ოსეთი, აჭარა, სამეგრელო, სვანეთი. მოსაზღვრე რაიონები მიეერთებინა სომხეთისა და აზერბაიჯანისათვის _ იყო ასეთი ქვეყანა საქართველო - და აღარ არსებობს. მაგრამ არ გამოუვიდათ, თუმცა ამისთვის კოლოსალური ძალისხმევა იყო ჩადებული. ღმერთი ზეციდან იყურება! ის არ დაუშვებს კეთილშობილი ერის განადგურებას. მე ვესწრებოდი საქართველოს უმაღლესი საბჭოს იმ ისტორიულ სესიას, რომელზეც დამოუკიდებლობა გამოცხადდა, და ორჯერ გამოვედი სიტყვით. სიცოცხლის ბოლო წუთამდე არ დამავიწყდება ის დღე. სესიის შემდეგ ზვიადისთან ერთად გამოვედით მიტინგზე. მსგავსს ვერასოდეს ნახავ – მილიონზე მეტი საქართველოს მაცხოვრებელი გამოსული იყო რუსთაველის პროსპექტზე. იქ იდგა თითქმის მთელი საქართველო. მე მაშინ მივხვდი, რომ ეს ადამიანები შეკრებილი იყვნენ არა “ლავაშისა“ და “ჯინსებისათვის”, არამედ თავისუფლებისთვის. მაშინ ჩვენ ყველა გვიყვარდა, ჩვენს სულში არავის მიმართ არ იყო მტრობა და სიძულვილი. ჩვენ ველოდით მსგავს დამოკიდებულებას რუსეთისგანაც, მაგრამ მწარედ შევცდით. ზვიადს არ მისცეს მშვიდობიანი მუშაობის საშუალება, რათა გადაეწყვიტა უმნიშვნელოვანესი სახელმწიფო პრობლემები, რომელიც საკმაოდ იყო დაგროვილი. მას აღმოაჩნდა მტრები, როგორც ქვეყნის შიგნით ისე ქვეყნის გარეთ. მოსკოვის დიასპორაში იქმნებოდა ანტიზვიადისტური კოალიციები. ბორის ელცინი ხელს უწყობდა მსგავს ფაქტებს. ჩვენთვის ნაცნობი სტრუქტურები ასწავლიდნენ და ამარაგებდნენ მომვალ მემბოხეებს. 1991 წლის 23 და 24 მარტს, ყაზბეგში, ბ. ელცინი სამუდამო მეგობრობას ეფიცებოდა ზვიადს. ქართველებმა მას მიართვეს უძვირფასესი ხმალი. აღფრთოვანებული ელცინი ხმლით ხელში ყვირობდა: “აბა, გამაგრდი მიშკა გორბაჩოვ”. იგი ძლივს დაამშვიდეს და კვლავ მაგიდასთან დასვეს. ამ შეხვედრას ვესწრებოდით ორი ინგუში – მე და სალამ ახილგოვი. ჩვენ სპეციალურად მიგვიპატიჟა ზვიადმა. მას უნდოდა ბ. ელცინთან ინგუშეთის საკითხზე მოლაპარაკება. ასევე, მონაწილობდნენ ჩრდილო ოსეთის ხელმძღვანელი პირებიც. ამბობდნენ, რომ იმყოფებოდნენ ბ.ელცინის მიწვევით. როდესაც ჩვენ ავდექით მაგიდიდან, ზვიდმა შეარჩია შესაფერისი დრო და ბ.ელცინი შეიყვანა პატარა კაბინეტში, სადაც მიუხედავად მისი თანმხლები პირების წინააღმდეგობისა, მეც ვიმყოფებოდი. შედგა მოკლე საუბარი. ჩვენ სამნი ვიყავით: ბორის ელცინი, ზვიად გამსახურდია და მე - ისსა კოძოევი. მე მოკლედ ავხსენი ჩვენი თხოვნის არსი. ზვიადმა დამაჯერებლად დაამატა: “ბორის ნიკოლოზის ძევ, გადაწყვიტეთ ინგუში ხალხის საქმე სამართლიანად და ისინი თქვენ არ დაგივიწყებენ. მე ამას გთხოვთ მთელი ქართველი ხალხის სახელით”. აღნიშნულზე ბ. ელცინმა უპასუხა _ “ზვიად, მე ხომ უკვე დაგპირდი. ინგუშებო, ხვალ მე ნაზრანში ჩამოვალ”. მე მართლაც დავუჯერე მას. ზვიადმა დამშვიდობებისას მითხრა - “ისა, იმედიანად იყავი! ნუთუ დიდი ქვეყნის პრეზიდენტი სიტყვებს ჰაერში ისვრის?!” აღმოჩნდა, რომ ასეთი ქვეყნის პრეზიდენტის სიტყვა კაპიკიც არ ღირს. ტყუილს მათთან “პოლიტიკა” ჰქვია. მეორე დღეს, 24 მარტს, ბ. ელცინი მართლაც ჩავიდა ნაზრანში. თანხმობის მოედანზე იგი დაგვპირდა, რომ ინგუში ხალხის ბედი “სამართლიანად” გადაწყდებოდა. ჩვენ ყველამ ვიცით თუ როგორ გადაწყვიტა. ვხედავთ, როგორ ესმით სამართლიანობა. დღეს, ბორის ელცინი ცოცხალი არ არის. იგი გარდაიცვალა და თან წაიღო წყევლა ჩვენი ხალხისა, რომლის იმედიც 1992 წლის შემოდგომაზე სისხლში ჩაკლა. ზვიად გამსახურდიამ “განთავისუფლებული” მოკავშირე რესპუბლიკების პრეზიდენტებთან ურთიერთობა ვერ დაამყარა. რატომ? იმიტომ, რომ ეს პრეზიდენტები – იმჟამად უკვე სუვერენული სახელმწიფოების მეთაურები – მანამდე ჯიბით ატარებდნენ სკკპ-ს ბილეთებს. იმიტომ, რომ მათ საკუთარი სულები, “სკამების” გამო, ეშმაკს მიჰყიდეს. როგორც ცნობილია, თუ ეშმაკი ერთხელ იყიდის ვინმეს სულს, უკან აღარ აბრუნებს. ისინი ისევ ემორჩილებოდნენ კრემლიდან თავიანთ “სუზერენს”. იგი მათ უკრძალავდა ურთიერთობას დაუმორჩილებელ რესპუბლიკასთან, სადაც პრეზიდენტი იყო სუფთა ადამიანი, რომელიც არ იყო გასვრილი ათეისტი-კომუნისტის ბილეთით – თავისუფალი რესპუბლიკის დამოუკიდებელი პრეზიდენტი, კავკასიელი დემოკრატი. მე ხაზს ვუსვამ, იგი იყო არა უბრალოდ დემოკრატი, არამედ კ ა ვ კ ა ს ი ე ლ ი დემოკრატი და ჭეშმარიტად მორწმუნე ქრისტიანი. მე ვერც კი წარმომიდგენია ზვიადი კომუნისტებიდან დემოკრატებად გარდაქმნილ ადამანთა შორის. ზვიადი ბრწყინავდა თავისი სიწმინდითა და კეთილშობილებით. იგი გახდა მოწამე თავისი ხალხის თავისუფლებისათვის ბრძოლაში. იგი მოვიდა, როგორც განმათავისუფლებელი და თავისი მისიის შესრულების შემდგომ, ღმერთმა თავისთან წაიყვანა. ალბათ, მსგავსი პრეზიდენტების დრო ჯერ არ დამდგარა. 1977 წელს ზვიად გამსახურდიამ დაწერა სტატია “კაცობრიობა დილემის წინაშე”, საიდანაც მომყავს ამონარიდები და ციტატები. ეს არის ძალიან კომპაქტური ტრაქტატი, სადაც თეზისებად აქვს ჩამოყალიბებული თავისი სწავლების ძირითადი დებულებები საზოგადოების განვითარების შესახებ. “კაპიტალისტურ ქვეყნებში ადამინებმა უნდა მოახერხონ გათავისუფლება სნობიზმისგან, კომფორტის სიყვარულისაგან და გამორჩენის კულტისაგან. ხოლო სოციალისტურ ქვეყნებში ადამიანებმა უნდა დაძლიონ შიში, ვიწროეგოისტური ჩაკეტილობა, ასოციალურობა, სამოქალაქო დეზერტირობა, ფილისტერული თვითკმაყოფილება, აგრეთვე თავის მოტყუება ფსევდოოპოზიციონერობით. შენ სეირნობ დიდი ქალაქის ქუჩებში, სარგებლობ კომფორტით, მსახურობ, მოგზაურობ საზღვარგარეთ, “აფრქვევ ოპოზიციურ აზრებს” მეგობრების ვიწრო წრეში. სიტყვებით – გმირი ხარ, ხოლო საქმით –თავს არიდებ თავისუფლებისთვის ბრძოლას. <…> შენ სულ არ გადარდებს ბედი იმ ადამიანებისა, რომლებიც ბანაკებსა და ციხეებში იმყოფებიან, კლავენ, აავადებენ… . . .… თანდათანაბოთ ასეთი ცხოვრების წესს მიჰყავხარ დეგრადაციისკენ, ამორალურობისკენ. შესაძლოა, ბოლოს შენ შეგძულდეს შენი თანამოძმე, რომელიც იბრძვის სიმართლისა და სიკეთისათვის. შენ მისთვის იგონებ სხვადასხვა განსაზღვრებას: “უცნაური”, “დონ კიხოტი”, “პოზიორი”. იქექები მის წვრილმან ნაკლოვანებებში და აკრიტიკებ. მოკლედ, გინდა დაამტკიცო შენი გზის სამართლიანობა, რომელსაც დაღუპვისკენ მიჰყავხარ. < > მაგრამ სამართლიანობის საკურთხეველზე შენი სიცოცხლის დადება, უეჭველად მიგიყვანსს სიკეთისა და სიმართლის სათავესთან – ღმერთთან!” ეს არის ზვიადიზმის ძირითადი პოსტულატი – სიმართლისათვის მსხვერპლშეწირვა. ეს კავკასიური პასიონარიის ძირითადი იდეაა. თქვენ ქართველებო, შტორმის დროს გემზე მყოფი ადამიანების მსგავსად, ბორტიდან ბორტს ეხეთქებით. ყველფერს ამ ქვეყანაზე აქვს დასასრული და ჩვენს უბედურებასაც ბოლო მოეღება. შვებით ამოვისნთქავთ და დავუბრუნდებით ზვიად-განმათავისუფლებლის სწავლებებს. დაე, იყოს ღმერთი კეთილი და მოწყალე ჩვენს მიმართ. ისა  კოძოევი 31 მარტი 2009 წ.

Жизнь изменилась кардинально, и, кажется, я мало что в ней теперь смыслю. Я – человек из прошлого. Оно, конечно, было жестоким к нам, восставшим против тоталитаризма. Эту борьбу могли начать и выдержать только романтики-пассионарии. Это слово теперешними общественными деятелями используется как насмешка. Но нам тогда было не до смеха. Да, мы были романтиками-пассионариями, и Звиад Гамсахурдиа был один из нас. Нас вёл дух. Чистый дух, без прагматизма. И Дух был сильный. Он поверг тоталитарный режим коммунистов. В день рождения Звиада я решил высказаться и думаю, грузины поймут меня.

На фотографии: Ингушский писатель, бивший политичесский заключений, лидер Ингушского Национально-Освободительного Движения Исса Кодзоев

«С течением времени изменилось отношение Провидения к роду человеческому, для эволюции человека, кроме понятия истины и добра, стало нужным понимание и развитие понятия Свобода». (Все цитаты здесь и далее взяты из статьи З. Гамсахурдиа «Человечество перед дилеммой». М.1993 г.) Наша эпоха прошла как счастливый сон, как бурное вдохновение поэта, как праздник рождения нового. Может быть новому поколению кавказцев, не понять нас, тираноборцев тех лет. У нас было всё не так, как сейчас у вас, всё по-другому. Над нами висели две бетонные плиты, готовые опуститься и раздавить: одна – тоталитарный режим коммунистов, вторая – российский шовинизм. Постоянная угроза того, что эти плиты сорвутся и сомнут вас в лепешку. Дух общества – страх. Самый низменный, животный страх, что могут ночью забрать прямо из тёплой постели, жестоко избить; могут пытать: бить по голым пяткам палкой, подвешивать мужчинам на гениталиях гири, а женщин насиловать, сажать на бутылки, загонять иголки под ногти, ломать пальцы, защемив в двери, бить ярким светом по глазам сутками. А в итоге –«Подпишите, что Вы пытались свергнуть Советскую власть» – расстрел и известковая яма. Ни один «гражданин» СССР не был застрахован от этого. Это был общественный страх, вездесущий и всепроникающий. Люди, буквально все, научились лгать. Ложь была возведена в достоинство советского человека, личной гордостью его. Тот, кто лгал всегда и гладко, мог надеяться на то, что не попадёт в отчёты КГБ. В обществе царило всеобщее недоверие. Я сказал о двух плитах. Первая из них висела, как «дамоклов меч» над всем Советским Союзом. Вторая – над нацменами, как тогда выражались, то есть над нерусскими народами. Вот из этого мира вышли мы, тогдашние диссиденты, к числу которых принадлежал и будущий президент суверенной Грузии Звиад Гамсахурдиа – Великий Освободитель! Я знаю, очень многим в Грузии понравится моё определение роли Звиада Гамсахурдиа в деле обретения Грузией независимости и это – свершившийся исторический факт. Яркая страница в истории возрождающейся Грузии оплачена его кровью. Никому не под силу столкнуть Звиада - Освободителя с его славного пьедестала. Грузины, каменного изваяния ему вы должны соорудить, конечно, он в нём не нуждается. Но если поставите, то сделаете это для будущего поколения Грузии. Звиад не был единственным, кто боролся за свободу Грузии, воистину – нет, их было много. Но он был самым ярким из них. Да, то была наша романтическая эпоха – короткая, как блеск молнии, но счастливая. Господь одарил нас ею за наши кристальные сердца и тяжкие труды. Обращаюсь к моим друзьям из Зугдиди: «Если вы ещё живы, то помяните меня, вашего однокашника по мордовским проклятым лагерям и брата по духу. Я вас помню во все часы наяву, а когда засыпаю, я снова с вами. Клянусь Творцом, это моё самое счастливое время – это с вами я вкушал истинное счастье. Другого, оказывается, на земле и не существует. Но люди так уж устроены, что ищут там, где его не было и не могло быть». Когда-то бытовала в СССР поговорка: «Бетонную стену лбом не прошибёшь». Не оправдала жизнь эту поговорку, неукротимые борцы пробили своими лбами бетонную стену. Образовалась брешь на свободу и в эту брешь ринулись все. 70 лет в неволе и вдруг – свобода! Опьянила людей с непривычки эта свобода. А спьяну многие натворили и бед. Иначе и не могло быть. Но к старому возврата нет и не должно быть. «…и Мы, человечество, созданы абсолютно разумной, доброй, универсальной силой, <…> у нас есть высокое предназначение, величественные цели… Мы должны жить ради идеи, а не ради земного благополучия, мы должны понести жертву…» - излагает Звиад суть и содержание той силы, которая побуждала нас бросаться лбами на бетонную стену. «Понести жертву» - вот глубинное чувство, побуждавшее собратьев по духу той эпохи на деяния, порой граничащие с неблагоразумием. Возможно, новое поколение кавказцев этого и не понимает. Звиад был глубокообразованным человеком и человеком глубинного ума. В том обществе, в котором он вырос, «с одной стороны – гражданская самоотверженность, деятельность согласно зову совести, выдвижение духовного идеала, а с другой – филистерский, самодовольный псевдопрагматизм, систематическое заглушение совести в собственной душе, безразличие ко всякому безобразию, которое совершают та или иная общественная система и отдельные люди… Диссиденты избрали первую сторону дилеммы, но не с одинаковым успехом и бесстрашием. Наверное, это происходило вследствие того, что и среди них есть люди различного уровня готовности к жертвам на избранном пути истины, смелости и дальновидности». 1989 год. Тбилиси. Советские солдаты – «чудо-богатыри» – нападают на мирную демонстрацию. Бьют отточенными сапёрными лопатами по головам людей. Применяется какой-то страшный газ. На улицах трупы, а больницы переполнены задыхающимися людьми. Грузинскому народу стало понятно, что другого пути нет, кроме обретения независимости. Два национальных героя, два лидера – Мераб Костава и Звиад Гамсахурдиа – подняли народ для того, чтобы навеки вечные сбросить с плеч благородной грузинской нации чужеземную власть. На это могли решиться только героические личности. Это был очень опасный шаг. Возмущённый действиями грузинских «сепаратистов», Михаил Горбачёв в телефонном разговоре заявил Звиаду Гамсахурдиа о том, что независимость Грузия получит без Абхазии и Шида Картли. Кремль тогда ещё про другие регионы Грузии, видимо, особо всерьёз не задумывался. Но потом спохватился и решил вообще расчленить древнее государство на мелкие «княжества»: Абхазия, Южная Осетия, Аджария, Мегрелия, Сванетия, а сопредельные районы прирезать Армении и Азербайджану – была страна Грузия – и нет её. Но не всё получилось, хотя усилия для того прилагались колоссальные. Есть Бог на небе! Он не допустит уничтожения благородной нации. Я присутствовал на исторической сессии Верховного Совета Грузии, когда провозгласили независимость, и дважды выступал на ней. Никогда, до последней секунды моей жизни, не забуду тот день. После сессии, мы с Звиадом вышли на митинг. Такого больше не увидишь – более миллиона жителей Грузии стало на площади Руставели, почти всё взрослое население страны со всех концов Республики. Я понял тогда, что эти люди пришли не за «лавашами» и «джинсами», а за Свободой. В ту пору мы любили всех, в наших душах не было вражды и ненависти ни к кому. Мы ждали взаимности даже от России. Но мы жестоко ошиблись. Звиаду не дали ни одного спокойного дня работы для решения важнейших государственных проблем, которые были «наворочены кучами». У него оказалось очень много врагов и внутри, и за пределами Грузии. А в Москве из диаспоры создавали антизвиадистскую коалицию. Борис Ельцин способствовал тому даже поощряя это. Небезызвестные структуры обучали и снабжали всем необходимым будущих мятежников. А на встрече в 1991 г. с 23 на 24 марта в Казбеги Б.Ельцин, после возлияний, клялся Звиаду в вечной дружбе. Грузины преподнесли ему очень дорогую шашку. Воодушевлённый Б.Ельцин выхватил клинок из ножен и кричал: «Ну, держись, Мишка Горбачёв!». Его еле успокоили, посадив снова за стол. На этой встрече оказались и два ингуша: я и Салам Ахильгов. Нас на встречу, специально, пригласил Звиад. Он хотел обговорить с Б.Ельциным ингушский вопрос. Кстати, на этой встрече присутствовали и руководители Северной Осетии. Говорили, что их пригласил Б.Ельцин. Когда мы встали из-за стола, Звиад нашёл момент, завёл Б.Ельцина в небольшой кабинет, и, несмотря на протесты сопровождавших, завёл и меня туда же. Состоялась короткая беседа. Нас было трое: Борис Ельцин, Звиад Гамсахурдиа и я – Исса Кодзоев. Я коротко объяснил суть нашей просьбы. Звиад внушительно добавил: «Борис Николаевич, решите дело ингушского народа по справедливости и он вас не забудет. И я прошу Вас об этом от имени всего грузинского народа». На это Б.Ельцин ответил: «Я ж тебе это уже обещал, Звиад. Ингуши, завтра ждите меня в Назрани». Ей-богу, я поверил ему тогда. Да и Звиад на прощание мне сказал: «Исса, надейся! Неужели президент великой страны бросит слова на ветер?!».Оказывается, слова президента такой страны не стоят ни копейки. Они, президенты России, врут не стесняясь. У них это называется «политика». На второй день, 24 марта, Б. Ельцин, действительно, прибыл в Назрань. На площади Согласия он дал слово решить «по справедливости» дело ингушского народа. А как он его «решил», мы все знаем. Видимо, такое у них понятие о справедливости. Бориса Ельцина в живых уже нет. Он умер и унёс с собой проклятье нашего народа, чью надежду он потопил в собственной крови осенью 1992 года. У Звиада Гамсахурдиа с другими президентами «освобождавшихся» союзных республик отношения тоже не складывались. Почему? Да потому, что эти президенты – теперь уже суверенных государств – до этого носили в карманах билеты членов КПСС, потому что их души были проданы Дьяволу за свои «кресла». А дьявол, как известно, купивший однажды чью-то душу, обратно не возвращает. Они продолжали подчиняться своему кремлёвскому «сюзерену». А «сюзерен» запрещал им дружить с непокорной Республикой, где президентом был чистый человек, не запятнавший себя билетом безбожника-коммуниста – Свободный Президент свободной Республики. Кавказский демократ. Я подчёркиваю: не просто демократ, а к а в к а з с к и й демократ и истинно верующий христианин. Я даже не могу представить себе Звиада среди этих перерожденцев из коммунистов в демократы. Весь облик Звиада сиял аурой чистоты и благородства. Он стал великомучеником свободы своего народа. Он пришёл как освободитель. А когда он исполнил свою миссию, Господь забрал его к себе. Время таких президентов – добрых, чистых, благородных рыцарей – кажется ещё не пришло. В 1977 году Звиад Гамсахурдиа написал статью «Человечество перед дилеммой», выдержки и цитаты из которой я тут привожу. Это очень компактный трактат, в котором он тезисно изложил основные положения своего учения о развитии всего человеческого общества. «В странах капитализма люди должны избавиться от снобизма, любви к комфорту, культа выгоды. А в соцстранах люди должны преодолеть страх, узкоэгоистическую замкнутость, асоциальность, гражданское дезертирство, филистерское самодовольство, а также самообман псевдооппозиционерством. Ты прогуливаешься по улицам большого города, пользуешься комфортом, служишь, разъезжаешь по заграницам, по «оппозиционному» болтаешь в узком кругу друзей. На словах – герой, а на деле – всячески избегаешь борьбы за справедливость. <…> Тебе нет дела до судеб людей, брошенных в тюрьмы и лагеря, которых убивают, заражают болезнями… постепенно образ твоей жизни приведёт к деградации, аморализму, возможно, в конце концов, ты станешь ненавидеть ближнего, жертвующего собой в борьбе за правду и добро. Ты для него начинаешь выдумывать тысячи определений: «странный», «Дон Кихот», «позер», роешься в его мелких недостатках, критикуешь его, короче, хочешь доказать правоту собственного пути, который ведёт к гибели. <…> Но приношение своей жизни на алтарь справедливости не может не привести к источнику Правды и Добра – к Богу!». Вот он, главный постулат Звиадизма – жертвенность за правое дело. Это – главная идея кавказского пассионария. Вы, грузины, сейчас мечетесь, как корабельщики во время шторма от борта к борту. Всему на земле приходит конец, и нашим несчастьям тоже придёт конец. И тогда, вздохнув от облегчения, мы вернёмся к Звиаду - Освободителю и к его учению. И да будет Господь добр и милосерд к нам!  http://ai-ia.info/online-arqivi/115-isa-kadzoev-k-jubileju-zviada-gamsaxurdia.htm